Wat als je partner hersenletsel heeft?

Vera Brandsma is als systeemtherapeut gespecialiseerd in het behandelen van paren en gezinnen waarvan één van de volwassenen of kindereren hersenletsel heeft. Als Hersenz-behandelaar geeft ze individuele behandeling.

 “Ik zie veel gezinnen waar na verloop van tijd problemen ontstaan. Er komen conflicten tussen de gezinsleden. Mensen worden boos of gefrustreerd. Het gezin loopt niet meer zoals het daarvoor liep, het gaat niet goed in de relatie of er zijn opvoedingsproblemen.”

Verlies na hersenletsel

Vera noemt drie thema’s die ze in gezinnen bespreekbaar maakt. 

• Omgaan met hersenletsel: "Hersenletsel is vaak het gevolg van een traumatische gebeurtenis of ernstige ziekte en de gevolgen op lange termijn zijn groot. Hoe je ermee omgaat is bij iedereen verschillend. Vaak moeten mensen verlies verwerken."
• Communiceren na hersenletsel: "Hoe communiceren mensen met elkaar na het hersenletsel? Bij iemand met afasie is het vermogen aangetast, maar ook als iemand minder emoties heeft of vaak vermoeid is verandert de manier van communiceren. Wat kan de cliënt met hersenletsel zelf en hoe kunnen mensen in een gezin elkaar beter begrijpen."
• Organiseren van het dagelijks leven: "Hoe organiseren mensen het dagelijks leven na het hersenletsel? Er moet veel praktisch afgestemd worden, maar ook iemands rol en de te dragen verantwoordelijkheid kan veranderd zijn. Ben je nog de moeder die je voor het hersenletsel was? Ben je nog een gelijkwaardige partner?"

Zorg voor de kinderen

In de module 'Samen verder leven' van het behandelprogramma Hersenz wordt gewerkt met de Yucel-methode, vertelt Vera. "Daarin kun je met blokjes aangeven wat je als belastend ervaart. Bij mensen met hersenletsel is dat bijna altijd zorg voor de kinderen, werk in combinatie met zorg, boosheid van de naaste met hersenletsel, lastige communicatie en problemen met plannen en organiseren." Naasten ervaren ook dingen als helpend, weet Brandsma: "Samen herinneringen ophalen aan vroeger, dingen die je nog wel samen kan ondernemen, een plekje voor jezelf, steun van kinderen, kleinkinderen, familie, vrienden en buren en begrip van anderen." 

Op de rails

Als behandelaar zoekt Vera vooral naar manieren om het gezin weer op de rails te krijgen. “Het gaat allereerst over erkennen dat het veel en zwaar is. Ik luister naar alle leden van het gezin. Je moet kinderen uitleggen waarom hun vader of moeder veranderd is. En het is belangrijk dat je echt goed naar de partner luistert en wat die nodig heeft.

Echtscheidingen na hersenletsel komen regelmatig voor, weet Vera uit ervaring. “Mijn doel is niet om scheidingen te voorkomen. Mijn doel is om mensen door te kunnen laten gaan met het leven. Ook als er sprake is van scheiding blijf je samen ouder. Dat ben je je leven lang.”

Ouderschap na hersenletsel

Vera vindt het belangrijk dat gezinnen met kinderen tijdig geholpen worden: “Voor kinderen moet het veilig en goed zijn. Ze horen de zorg te krijgen die ze nodig hebben. Ouders moeten dat samen opbrengen. En als dat niet meer gaat, moet een naaste dat alleen kunnen doen.” Vaak is dat het geval. “Dan neemt de partner bijna de gehele opvoeding op zich. Dat is zwaar en voelt eenzaam. Je moet beslissingen over de opvoeding alleen nemen.”

Met de ouders zoekt ze naar manieren waarop taken verdeeld kunnen worden. Ze geeft een voorbeeld: “Een vader kon door het hersenletsel niet veel meer doen met zijn kinderen. Een spelletje leidde vaak al tot ruzie, maar hij kon nog wel autorijden. Hij brengt de kinderen naar de zwemles. Die kleden zichzelf aan- en uit. Vader rijdt heen en weer en dat is voor de moeder heel fijn.”

Intimiteit na hersenletsel

Intimiteit en seksualiteit komen altijd aan de orde tijdens de gesprekken. “Soms bespreek ik dat direct, soms in een later stadium. Ik vraag altijd hoe het  ’s nachts gaat. Als er veel zorg en begeleiding nodig is, moet slapen goed geregeld zijn. Dan komt meestal vanzelfsprekend naar boven of mensen in dezelfde kamer slapen en of er nog intimiteit is.”  Bij het grootste deel van de paren is er geen intimiteit of seksualiteit meer, weet Vera.  “Mannen en vrouwen gaan er anders mee om. Sommige mannen willen na het hersenletsel nog wel seks maar vrouwen vinden het moeilijk als daar geen intimiteit of echt contact plaatsvindt. Soms verwijs ik naar een seksuoloog.”

Gebrek aan empathie na hersenletsel komt veel voor. “Ook daardoor zijn mensen hun maatje kwijt.

Handige tips

Vera geeft naasten drie belangrijke tips:

• Zorg ervoor dat je contact hebt met andere volwassenen. Vrienden, vriendinnen, broers en zussen zijn met wie je kan praten.
• Soms is lotgenotencontact steunend. Er zijn op internet verhalen en boeken van lotgenoten te vinden. Er zijn ook gesloten facebookgroepen voor naasten van mensen met hersenletsel.
•  Zorg dat je eigen tijd hebt, los van je gezin en je partner. Je kunt niet altijd aan klaar staan.